Ο “Οδηγός Ανάγνωσης” του βιβλίου “Ο Σαίξπηρ στον Άρη”” σε ταξιδεύει στην “κουζίνα της δημιουργίας” του βιβλίου.
Οι άνθρωποι πίσω από τη δημιουργία του (με αλφαβητική σειρά)
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΘΑΝΑΣΟΥΛΑΣ – Μεταφραστής – Υπεύθυνος Εκδόσεων της OnTime Books
ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΝΟΥΡΙΟΣ – Συγγραφέας
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ – Εκδότης της OnTime Books – Σχεδιαστής του εξωφύλλου
Μέρος Α
Συνέντευξη του μεταφραστή ΔΗΜΗΤΡΗ ΘΑΝΑΣΟΥΛΑ
Δημήτρη είσαι συγγραφέας, μεταφραστής , υπεύθυνος του μεταφραστικού τμήματος της
OnTime Books καθώς επίσης ψυχοθεραπευτής, Life Coach και Υπεύθυνος των εκδόσεων
– Publication Manager – OnTime Books πως συνδυάζεις όλες αυτές τις δημιουργικές
ιδιότητες;
Με πολλή δουλειά, πειθαρχία και συνέπεια. Όλα αυτά τα χρόνια που μεταφράζω και
προωθώ βιβλία στο εξωτερικό, το ίδιο πράγμα έκανα, εννοώντας ότι ερχόμουν σε επαφή με
τους συγγραφείς, μετέφραζα πολλές ώρες την ημέρα και έκανα πολλά πράγματα
ταυτόχρονα (multitasking).
Ποια είναι η σχέση σου με την αγγλική γλώσσα;
Την αγγλική γλώσσα τη διδάσκω πάνω από 20 χρόνια και τη μαθαίνω 40 φέτος. Τη
σπούδασα, την έμαθα από την καλή και την ανάποδη, την υπηρετώ από όλα τα πόστα και
μετερίζια, ως καθηγητής, συγγραφέας ξενόγλωσσων εκπαιδευτικών βιβλίων και λεξικών,
μεταφραστής και (κάποτε) ερευνητής Γλωσσολογίας (το διδακτορικό μου είναι πάνω στην
Ψυχολογία της Εκπαίδευσης και την Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία). Δεν ξέρω αν όλα αυτά
απαντούν στο ερώτημα για το ποια είναι η σχέση μου με την αγγλική γλώσσα. Να το θέσω
αλλιώς: η αγγλική γλώσσα έχει διαποτίσει όλη μου τη ζωή και έχει χρωματίσει τις επιλογές
μου.
Πως ξεκίνησες τις μεταφράσεις βιβλίων;
Όλα ξεκίνησαν το 2007. Είχα γυρίσει από Αγγλία το 2006 και έκανα πολλά ιδιαίτερα
μαθήματα αγγλικών. Επειδή όμως ήθελα μια ποικιλία και αναζητούσα νέες προκλήσεις,
σκέφτηκα να ασχοληθώ με τις μεταφράσεις. Πρώτα ήρθαν οι ιατρικές και νομικές
μεταφράσεις και σιγά σιγά μπήκα στον χώρο της λογοτεχνικής μετάφρασης. Αν και
μετέφραζα προς τα ελληνικά, ένιωθα πως αυτό δεν με ιντρίγκαρε τόσο. Έτσι, βλέποντας και
το εκδοτικό τοπίο στην Ελλάδα που χώλαινε, σκέφτηκα να κάνω τη σελίδα “Μετάφραση και
Προώθηση βιβλίων στο εξωτερικό” στο Facebook και να θέσω στον εαυτό μου την
πρόκληση να μεταφράζω προς τα αγγλικά, πράγμα που (εκείνη την εποχή τουλάχιστον)
ελάχιστοι τολμούσαν να κάνουν. Και νά’ μαστε τώρα!
Τι σημαίνει για σένα η διαδικασία της μετάφρασης;
Για μένα η διαδικασία της μετάφρασης είναι ένα είδος διαλογισμού. Κάνω αρκετά χρόνια
διαλογισμού, δηλαδή κάθομαι σε ένα ήσυχο μέρος, κλείνω τα μάτια και παρακολουθώ τις
σκέψεις μου, προσπαθώντας να μην παρασύρομαι στις “Σειρήνες” τους. Όταν μεταφράζω,
κάτι αντίστοιχο συμβαίνει. Το υπέροχο πράγμα είναι ότι, ακόμη και σε περιόδους μεγάλων
αναταραχών, σωματικών και ψυχολογικών προκλήσεων που έζησα, όλα καταλάγιαζαν όταν
μετέφραζα. Σαν να ήμουν σε ένα “κουκούλι” που με προστάτευε από οποιαδήποτε
“εισβολή.”
Όταν διάβασες για πρώτη φορά τον Σαίξπηρ στον Άρη ποιες ήταν οι πρώτες σου σκέψεις
σχετικά με τη μετάφρασή του στα αγγλικά;
“Τι πρωτότυπο βιβλίο!” σκέφτηκα όταν είδα τον τίτλο και διάβασα την περίληψη. Και
πραγματικά απεδείχθη πρωτότυπο βιβλίο, καλογραμμένο, πολύ μεγαλύτερο σε εκτόπισμα
απ’ ό,τι θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Καθώς το μετέφραζα (άρα το διάβαζα βαθιά, γι’
αυτό και λέμε ότι ο μεταφραστής είναι ο καλύτερος αναγνώστης), ένιωθα να ταξιδεύω μαζί
με τον ήρωα σε μια εποχή που, λόγω σπουδών, τη γνωρίζω, αλλά που ποτέ δεν είχα
φανταστεί να εμπλέκομαι σε αυτή με τέτοιον δημιουργικό τρόπο. Αυτό το βιβλίο έφερε
στην εποχή μας έναν κλασικό συγγραφέα ο οποίος, για πολλούς, φαντάζει “ξύλινος,”
δύσκολος και μακριά από την εποχή των Social Media. Πόσο μα πόσο διαχρονικός όμως
είναι ο Shakespeare, αλλά και το βιβλίο Shakespeare on Mars!
Ο Σαίξπηρ στον Άρη περιέχει αρκετές σύνθετες φιλοσοφικές εκφράσεις, πως τις
αντιμετώπισες;
Όπως και οι ηθοποιοί, οι οποίοι ψαύουν βαθιά μέσα τους για να βρουν τα κομμάτια εκείνα
τα βιωματικά που θα τους φέρουν πιο κοντά στον ήρωα που καλούνται να υποδυθούν, έτσι
κι εγώ, χρησιμοποιώντας τις γνώσεις μου πάνω στην αγγλική, τη γλώσσα του Shakespeare,
αλλά και την εποχή του, συνέγραψα το δικό μου βιβλίο. Δεν λέμε ότι ο μεταφραστής είναι
συν-συγγραφέας, συν-δημιουργός; Στο σύμπαν που δημιούργησε ο συγγραφέας Στρατής
Πανούριος, ο οποίος εμπνεύστηκε από τον Shakespeare, έφτιαξα κι εγώ έναν κόσμο
γραμμένο στην αγγλική γλώσσα, που έχει κομμάτια κλασικά αλλά και σύγχρονα. Θεωρώ ότι
“πάντρεψα” πολλά στοιχεία στη μετάφρασή μου επηρεασμένος (;), εμπνευσμένος (;) από
το όραμα του Έλληνα συγγραφέα.
Πως έγινε η επιλογή να συμπεριληφθεί και πρωτότυπο κείμενο του Σαίξπηρ στο βιβλίο;
Ήταν λογικό να γίνει αυτό σε κάποιον βαθμό, προς τιμήν του μεγάλου κλασικού
συγγραφέα-ποιητή. Με αυτόν τον τρόπο, “μπόλιασα” το εχθές μες στο σήμερα, το τεράστιο
έργο του Shakespeare με το σύγχρονο αλλά σπουδαίο έργο του Στρατή Πανούριου. Τώρα
που βλέπω τα ονόματα και των δύο, το όνομα του Έλληνα είναι εγκιβωτισμένο μες στο
όνομα του Shakespeare (SP (Stratis Panourios))!
Πόσο χρόνο χρειάστηκες για να το μεταφράσεις;
Αν θυμάμαι καλά, γύρω στο εξάμηνο ή λίγο παραπάνω.
Όταν ολοκλήρωσες τη μετάφρασή του πως αισθάνθηκες γνωρίζοντας ότι το βιβλίο αυτό θα
ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο; Χαρά και ικανοποίηση.
Υπάρχει κάποια φράση που ξεχωρίζεις από το βιβλίο;
Δεν μπορώ να ξεχωρίσει κάτι. Με συνεπήρε όλο το έργο.
Σ’ ευχαριστώ για την πολύ όμορφη συνέντευξη.